Дощанов Омар

Дощанов Омар 1857 жылы дүниеге келген. Отбасында ол жалғыз ұлы болды. Әкесі Дощан ұлының оқығанын және Ыбырай Алтынсарин сияқты мұғалім болғанын қалаған, ол кездесу кезінде қарияға өте ғашық болған. Әкесінің досымен Омар Троицкіге оқуға кетті. Орыс-қазақ мектебін бітіргеннен кейін туған ауылына оралып, болыс жазушысы болып жұмыс істей бастайды. Омар өз болысының ауылдарын жиі аралап,барлық жерде ренжігендерді көрді. Халық ол туралы кедейлердің қорғаушысы ретінде танымал болды. Омар байға, моллаға, шенеуніктерге қарсы бүлік шығарды. Оған Туған Қостанай уезінен кетуге тура келді. Ол осы уақыт ішінде көп нәрсені көрді, бірақ әлі де батыл және батыл түрде кедейлерді қорғады. Бірде ол әйгілі бай күйеуі оны күшіктерін емізуге мәжбүр еткен жас әйелге қарсы тұрды. “Шариғатты қорлағаны үшін…, отбасының ішкі істеріне араласқаны үшін” патша соты он жеті жасар Омарды Сібірге 25 жылға ауыр еңбек етті. Осы уақыт ішінде ол көптеген ауыр жұмыс орындарын аралап, көп қайғы көрді. Бірақ ол Сібірде көптеген жақсы адамдармен кездесті. Онда ол басты жау – патша екенін, оған қарсы күресу керек екенін түсінді. Тек 1896 жылы Дощанов Сібірден оралып, туған ауылына қоныстанды. Сібір Омары-халық оны осылай атады. Ол үнемі қадағаланғанына қарамастан, кедейлердің қорғаушысы болды. Ал Қостанай ауылдарында ақындар өз өмірлерін халықтың оң ісі үшін берген Омарды жырлады. 1912 жылы Дощанов тағы да “бүкіл Ресей императорын қорлағаны үшін” түрмеге жабылды. Оны Ақпан төңкерісі босатты. Омар большевиктерге қосылды. Қазан төңкерісі жеңген кезде Дощанов 60 жаста еді, бірақ ол жастық күшімен революциялық қызметке белсенді кірісті. Кеңестердің бірінші уездік съезінде ол атқару комитетінің мүшесі және революциялық трибуналдың төрағасы болып сайланды. 1918 жылы ақ гвардияшылар Қостанай қаласын алды. Таран бастаған бүкіл уездік атқару комитеті қамауға алынды. Омар тұтқынға алынды. Қолдары мен аяқтарына байланып, оны Қостанайға апарды. Конай мен Ортанбайсай араларында аяусыз атылды. Өлім Омар Дощанов ерлікпен кездесті. Ол жазалаушылардың бетіне ашуланды: “Өлтіріңдер, шыбындар! Бірақ халық өлтірмейді. Ол оны алады”. Достары оны туған ауылында жерледі. Ондаған жылдар өтті, бірақ Омар Дощановтың есімін халық ұмытқан жоқ. Ол өлеңдер мен әңгімелерде, өлеңдер мен картиналарда тұрады. Оның атымен қалалар мен ауылдардағы көшелер аталған. Батырдың қабірінде және оның қайтыс болған жерінде ескерткіштер тұр. Біздің ауданда көптеген жылдар бойы совхоздардың бірі Омар Дощановтың есімімен аталды.