Онлайн хабарлама «Ұлы халықтың – Ұлы Абайы»

Абай Құнанбаев – қазақ ақыны, философ, музыкант, халық ағартушысы, қоғам қайраткері, қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы және оның алғашқы классигі, ағартушы ислам мәдениетіне негізделген еуропалық мәдениетпен жақындасу рухындағы мәдениет реформаторы. Ұлы ақын 1845 жылы 10 тамызда Абай облысындағы Шыңғыстау тауларының етегінде дүниеге келген. Оның шын есімі — Ибраһим, бірақ әжесі Зере қойған еркелеткен Абай лақап аты оған өмір бойы жабысып қалды. Қазақ тілінен аударғанда Абай “сақ”, “ойлы” деген мағынаны білдіреді. Абай мұрасы – баға жетпес қазына. Ақын 170-ке жуық шығарма жазып, 50-ден астам аударма жасаған. Абай шығармашылығының арқасында қазақ верификациясы жаңа өлшемдермен, ұйқастармен байыды. Ол жаңа поэтикалық формаларды енгізді: сегіз жол, алты жол.

Абай шығармалары қазіргі заманда да өзекті. Ол бүкіл халықтың ой-өрісін түбегейлі өзгертуі тиіс жаңа құндылықтарды сіңіруге ұмтылды. 2020 жылы ұлы ойшылдың 175 жылдығы қарсаңында Қазақстанда жаңа мереке – Абай күні бекітілді. Бес жылдық оқуының соңына қарай Абай өлең жаза бастады, олардың авторлығын басқаға жатқызады. 13 жасынан бастап әкесі Абайды ру басы қызметіне үйрете бастайды. Ол руаралық сот ісін, жанжалдарды, интригаларды зерттеуге мәжбүр болды. Бірте-бірте ақынның көңілі түсіп, 28 жасында Абай әкімшілік қызметтен қол үзед. Тек 40 жасында ақын ретінде шақырғанын түсінді. Ол алғаш рет “Жаз” поэмасымен авторлығын мойындады. Абай 170-ке жуық өлең, 56 аударма жасап, “Тәрбие сөздері” (“Қара сөздер”) поэмаларын жазды.

Абай поэзиямен қатар музыкаға әуестеніп, өз өлеңдеріне шығармалар жазды. Ол бүгінде танымал жиырмаға жуық әуендер жасады. Абай Құнанбаев кейбір өлеңдерін музыкаға аударып, “Көзімнің қарасы” (“Сен менің көзімнің қарашығысың”) өлеңдеріне жазылған ән халық әніне айналды. Мағаш баласын жерлеген соң Абайдың өзі ауырып қалады. Кіші ұлы кеткеннен кейін 40 күн өткен соң, 1904 жылы 6 шілдеде ұлы ақын, ойшыл дүниеден өтті. Алғашында әкесі Құнанбай, ұлдары Әбіш пен Мағаш жатқан Ақшоқы ауылында денесін жерлемек болған, бірақ ақыры Жидебайға жерленген. Қазір сол жерде Абай кесенесі бар, онда Құнанбаевтың ағасы Оспан, жиені Шәкәрім және соңғысының ұлы Ахат та соңғы пана тапты.