Теміржолшылар күнін мерекелеу қарсаңында Б.Майлин атындағы тарихи-өлкетану музейінің қызметкерлері «Тарихи багаж: теміржол Тобылы» атты фотоқұжаттық онлайн көрмесін ұйымдастырды. Оның шеңберінде сіз бірегей архивтік кадрлармен ғана емес, сонымен бірге Ақмола-Карталы теміржолының төсеніші болған Тобыл теміржол станциясының құрылыс тарихымен де таныса аласыз. 1939 жылғы 27 ақпанда «Ақмола-Қарталы теміржол желісін салу туралы» ЖКҰК Жарлығына қол қойылды. 1939 жылдың жазында осы бағыттағы темір жол мен Тобыл станциясының құрылысы басталды. Еліміздің екі ірі индустриялық орталығын – Магнитогорск мен Қарағандыны байланыстыратын бұл жол олардың арасындағы жолды 500 км қысқартып, Петропавл және Челябі теміржол тораптарын жүктеді. Ұзындығы 806 км жол, оның 307-сі Қостанай облысы мен бүкіл Қазақстан бойынша өткен. Тобыл кентінің құрылысы жердің батпақтануына және тұщы судың болмауына байланысты үлкен қиындықтармен байланысты болды. Бірақ адамдар болашақ туралы ойланып, уақытша қолайсыздықтар туралы ұмытып кетті. Аудандық «Маяк» газеті: «Тобыл станциясының құрылысы 1939 жылдың шілдесінде басталған болатын». 1939 жылы алғашқы қоныстанушылар келді. Алғашқы шұңқыр соғылды. Бірінші құдық қазылды. Ат арбаларында адамдар теміржол жағалауына жер тасымалдады. Жел бетіне соғып, доңғалақтарды тұтқыр сазға жабыстырды, әрдайым аттың шаршауына бағынбады. Бірақ бәріне қарамастан, адамдар теміржол құрылысы олардың жұмысына байланысты екенін түсініп жұмыс істеді. Құрылысшылар қысқа мерзім ішінде далада, жолсыз және ылғалды климат жағдайында, жалаңаш жерде материалдық-техникалық база құрып, тас және балласт карьерлерін ашып, 14 млн.текше метрге жуық топырақ құйып, 806 км басты жолды төсеуі керек болды». Үкімет қатаң міндет қойды – 1939 жылдың соңына қарай Ақмола-Қарталы учаскесінде пойыздардың жұмыс қозғалысын ашу. 1939 жылдың жазы станция мен Тобыл кентінің туған күні болып саналады. Станция ұсақ көлдермен жабылған батпақты жерде салынды. Жол салуға ауылдастары көмектесті, бригадалармен жол төсеуде жұмыс істеді. Тобол өзінің географиялық жағдайына байланысты пойыздардың паровоз тартымымен жүрді және көптеген адамдар көмір мен су жинамай-ақ 120-140 км қашықтықты жүріп өте алды. Сондықтан станция дәл осы жерде орналаса бастады: Қарталы станциясынан 142 км және Құсмұрын станциясына 147 км қашықтықта. Аудан бойынша темір жолдардың жалпы ұзындығы 105 км. Апановка, Тобыл, Баталы маңызды темір жол тораптары болды. 1941 жылы 13 қазанда Красивая станциясында (Есіл мен Құсмұрын арасында) темір жол төсемінің соңғы буыны төселіп, 14 қазанда Тобыл арқылы бірінші құрам өтті. Оны машинист Иван Малышев және машинист-нұсқаушы Иван Федорович Данилевский жүргізді. Ұлы Отан соғысы жылдарында Ақмола – Қарталы жаңа желісі, яғни Тобыл да ерекше қорғаныстық мәнге ие болды. Қарағанды көмірі Оралға және елдің басқа аудандарына кідіріссіз баруы керек еді. Ол үшін жолдың өткізу қабілетін арттыру қажет болды. Темір жол құрылысында 420 колхозшы жұмыс істеді. 310 Өгіз, 84 жылқы тартылды. Осы қиын-қыстау соғыс жылдарында и. Ф.Данилевский, М. М. Пузаков, А. М. Кривенко, Е. Н. Дьяченко және басқалары аянбай еңбек етті. Соғыс аяқталғаннан кейін күн тәртібіне Ақмола – Тобыл желісінің екінші жолдарының жедел құрылысы қойылды. Станция және оның жұмысшы адамдары соғыстан зардап шеккен экономиканы қалпына келтіруге ықпал етті. 1954 жылы Тобыл тұрғындары алғашқы тың игерушілермен теміржол құрамдарын қарсы алды, олар тың эпопея тек Тобыл ғана емес, бүкіл Қазақстан үшін өмір бойы өрбиді деп ойламады. Әсіресе темір жол көлігін техникалық қайта жарақтандыруда 60-шы жылдары және одан кейінгі жылдары үлкен ауқым болды. Станцияда үлкен элеватор, бес қабатты ғимараттар салынды, онда мыңдаған кент тұрғындары пәтер алды. Тобыл станциясының теміржол торабы жедел қарқынмен дами бастады. Бүгінде ол жоғары өткізу қабілеті бар, бес бағыттың түйіні бар бірінші класты станция. Станцияда жаңа жабдықтар, жұмыс орындарын автоматтандырудың компьютерлік жүйесі орнатылған. Мұнда темір жол ісінде ұрпақтар мен әулеттер сабақтастығын қалыптастыратын тамаша адамдар еңбек етті және еңбек етуде. Олардың әрқайсысы осындай қиын еңбекке күш бере отырып, күн сайын станцияның дамуына өз үлесін қосады. Тобыл т / ж торабының дамуына Ақтөбе қаласына шығатын Атынсары-Хромтау темір жолының құрылысы жаңа серпін берді. Енді Ресейге жүк Тобыл арқылы тек Қарталы бағытында ғана емес, Ақтөбе бағытында да жөнелтіледі. Тобыл арқылы Астана-Ақтөбе жолаушылар пойызы жүреді. Мұның бәрі теміржол торабының мәртебесін арттырып, станцияның жүк ағынын арттырды. Тобыл станциясы Оңтүстік-Орал темір жолымен түйіскен, енді ол Қазақстаннан Ресейге және шекаралық станцияға “қақпаға” айналды. Тобыл қаласында Кеден және шекара бекеттері, сондай-ақ “Қазақстан-Ресей” вагондарды берудің мемлекетаралық түйісу пункті жұмыс істейді. Бұл қызметтер Тәуелсіз Қазақстанның экономикалық мүдделерін қорғауға бағытталған.
Leave a Reply