Құрметті Наурыз мейрамына келушілер! Б. Майлин атындағы тарихи-өлкетану музейінің қызметкерлері сіздер үшін мекеме қорынан, Наурыз мерекесін тойлау сәтінен, Тарановское ауылының (қазіргі Әйет) орталық алаңында, 1991 жылғы кезеңнен фотосуреттер кешенін, сондай-ақ мерекенің пайда болуының шағын тарихын ұйымдастырды.
Әр түрлі тарихи шежірелерге сәйкес, Наурыз – жер бетіндегі ең көне мерекелердің бірі. Ол бес мың жылдан астам уақыт бойы көктем мен табиғаттың жаңару мерекесі ретінде тойланып келеді.
Қазақстанда Наурызды тойлауға 1926 жылдан бастап тыйым салынды, себебі ол діни болып саналды. Мереке тек 1988 жылдан бастап қайта жанданды. Алайда, 1991 жылдың 15 наурызында Қазақ КСР Президентінің «Көктемнің халық мерекесі туралы» Жарлығымен 22 Наурыз көктемгі күн мен түннің теңелу күні, «Наурыз мейрамы» мереке күні болып жарияланған кезде ғана Наурыз ресми танылды.
2001 жылдан бастап ол мемлекеттік мерекеге айналды, ал 2009 жылдан бастап 21-23 наурыз аралығында үш күн тойланады. Бұл мереке көктемгі жаңарудың, махаббат мерекесінің, құнарлылық пен достықтың символы болып табылады. Ертеде Наурыз келгенге дейін адамдар өз үйлері мен шаруашылықтарын тәртіпке келтіріп, мерекеге орай ағаштар, гүлдер отырғызды. Егер Наурыз таза үйге жақсы иесіне кірсе, онда аурулар, сәтсіздіктер, қиыншылықтар оны айналып өтеді деп есептелді. Наурыз «Ұлыстың ұлы күні» деп аталады, бұл «Халықтың ұлы күні» дегенді білдіреді. «Наурыз» мерекесінің атауы ескі ирандық «ноу» (жаңа) және «роуз» (күн) деген екі сөзден тұрады. Ежелгі уақытта олар мереке қарсаңында жер бетінде бақыт жүреді деп сенген, сондықтан Наурыз қарсаңындағы түн бақыт түні деп аталды, яғни Наурыз-жерге жақсылық, Жарық келген күн, гүлдер гүлдеп, құстар ән айта бастағанда, дала шырынды жасыл шөппен жабылған, ағындар ағыла бастайды, Жаңа жыл Жерге түседі. Наурыз жер бетінде жақсылық Орнатылатын күн болды. Көшпелі халықтар арасында Наурыз мейрамы қыстаудың аяқталуын және жазғы маусымға дайындықты бейнелейтініне қарамастан, ауа-райының ерекшеліктеріне байланысты бұл күн кейде қармен қарсы алынды.
Наурыз айында келер жылы молшылықтың символы болған көптеген тағамдар дайындалды. Бұл күні мерекелік дастархан жеті заттан тұрды, олардың әрқайсысы символдық мағынаға ие болды. Үлкен Саз құмыраларда көп май шайқалды. Дәстүрлі жеті құрамнан дайындалатын (ет, тұз, май, пияз, бидай, құрт, ірімшік) Наурыз көжеден басқа, мерекеге арнайы жеті күндік қымыз талап етілді. Мерекелік дастархан әр тұрғын үйге жабылды. Тамақтанар алдында және одан кейін мулла ата-бабаларының құрметіне дұға оқыды. Содан кейін жасы үлкені бір жыл гүлдену үшін бата берді. Сондай-ақ, бұл күні дәстүрлі ойындар мен айтыстар ұйымдастырылды. Жастар алтыбақан – әткеншекке жиналды. Наурыз мейрамы әрқашан жаппай көңіл көтерумен қатар жүрді.
Leave a Reply