Оның есімі мектепте тарих сабақтарына қатысқан немесе қазақ әдебиетінің оқулығын ашқан әрбір адамға белгілі.
Оның есімі мектепте тарих сабақтарына қатысқан немесе қазақ әдебиетінің оқулығын ашқан әрбір адамға белгілі.
Отандық әдебиеттің қалыптасуына зор үлес қосқан Бейімбет Майлин өзінің шығармашылығымен ғана емес, қоғамдық қызметімен де танымал. Оның дүниетанымы ол өмір сүрген және жасаған уақыттың диктатурасына қайшы келді. Бұл оның өліміне себеп болды.
Біздің еліміздің осындай маңызды тұлғасы туралы айта отырып, оның отбасын, балалық шағы мен жастығын еске түсіруге болмайды – мұның бәрі кішкентай Бейімбет үшін ынталандыру болды.
Жазушы 1894 жылы дүниеге келген. Торғай облысының Қостанай уезінің Домбар болысы деп аталған біздің облыс оның кіші Отаны болып табылады. Майлиндер отбасы, бұл әкесі, анасы және әжесі, Ақтөбе трактатында нашар өмір сүрді. Бейімбет әкеден жастай, жеті жасында анасынан айрылды. Болашақ публицист Бойдастың әжесінен білім мен сауаттылық негіздерін алды.
Кейінірек, сұхбаттардың бірінде Майлин: ” Мені оқуға әуестендірген әжем поэзияны өте жақсы көретін. Кейде ол маған күлімсіреп қарап: “Айналайын, сенің болмауыңда мен ән жаздым”, – деді. Жазу жазуға деген құштарлық немересіне берілді. Әжесінің арқасында Бейімбет Арғынбай-қажы медресесінде ауыл молдасынан және татар мұғалімінен сауат ашқан. Содан кейін ол білім алу үшін “Уазифа” Троицк мектебіне барды, тағы екі жыл жас жігіт Уфадағы Галия медресесінде оқыды. Осы жылдары Бейімбет Майлин татар және башқұрт әдебиетінің озық өкілдері Ғалымжан Ибрагимовпен, Мәжит Гафуримен, Сайфи Құдашпен, сондай – ақ кәсіби әдебиетшілер Мұхамеджан Сералинмен және журналист, ақын Сұлтанмахмұт Торайғыровпен танысады. Денсаулығы нашарлап, оқуын жалғастыруға қаражаттың жетіспеуінен Бейімбет медресені тастап, туған ауылына оралуға мәжбүр болды. Білімді бөлісуге және білімді ұрпақты тәрбиелеуге деген құштарлыққа толы Майлин сабақ беруге кіріседі. Бірнеше жыл бойы жазушы мұғалім болып жұмыс істейді, ал бос уақытында шығармашылықпен айналысады. Бейімбет Майлин өзінің әдеби мансабын мұғалім болып жұмыс істей бастаған, сондықтан оның өлеңдері арасында балаларға арналған өлеңдерді де кездестіруге болады. “Думаның” алғашқы маңызды туындысы газет беттерінде жарық көрді. Әрине, Сералинмен жақсы қарым-қатынаста бола отырып, Майлин “Айқап” журналында шығармаларын жариялайды.
Сол кездің өзінде, жолдың басында Бейімбет өзінің өлеңдерінде әділетсіздік туралы пікірін айқын көрсетеді. Ұлт-азаттық қозғалысы кезінде жазушы осы оқиғаға бірқатар шығармаларды арнады, олардың негізгісі “Қанды тұман” болды. Ақпан төңкерісіне үміт артып, “В степи” және “Казах” өлеңдер жазды.
1923 жылдан бастап Бейімбет Майлин өз өмірін журналист ретінде журналистикамен байланыстырады. Майлиннің тікелей байланысы жоқ бірде-бір отандық альманах жоқ. Бұл уақытта оның очерктерінің жинақтары, сондай-ақ жалқау адамдарды мазақ ететін скечтер мен фельетондар бірінен соң бірі шығады.
Бейімбет өнерден де тыс қалмайды. Сол жылдары ол ұлттық театрға репертуар жасауды ұйымдастырды. Ол “Қаламқас”, “Алданған”, “Молла Шаншар”, “Ауыл мектебі” комедияларын, “Дударай” либреттосын және басқаларын жазады.
Бірақ көп ұзамай жазушының тыныш өмірі аяқталады, оған шексіз айыптау келеді. 1933-1936 жылдары Бейімбет Малин өзінің төрт томдық шығармаларын шығарды. Бұл басылым ол үшін қауіпті болды.
Тағы бір қазақ қайраткері Сәбит Мұқанов осы төрт томдық жинаққа байланысты “Жазушы Б.Майлиннің қателіктері туралы” мақаласын жариялады. Жазушылар одағының басқарма төрағасы Майлинді “Контрреволюциялық галиматияны” қайта басып шығарды деп айыптады. Жазушы алдымен шақырылады, содан кейін халықтың жауы ретінде танылады.
Бейімбет Майлин сәл кейінірек Сәкен Сейфуллин мен Ілияс Жансүгіров 1937 жылы тұтқындалады. “Амангелді” алғашқы дыбыстық қазақ фильмінің түсіріліміне қатысудың арқасында оны ұзақ уақыт алмады деп саналады. Сценарий авторларының бірі ретінде ол көктем, жаз және күздің басында жиі жиналып, режиссерге кеңес берді.
Соған қарамастан, 1938 жылы Бейімбет Майлин дереу өлім жазасына кесілді. “Соттың” қолынан оның әйелі Гүлжамал да зардап шекті, ол бес жылын Алжирде өткізді. Ерлі-зайыптылардың бес баласы болды, бірақ ауыр уақыттан кейін Гүлжамал олардың тек төртеуін тауып, қайтара алды.
Осы күнге дейін біз Б. Майлин ұрпақтарымен байланыстамыз, оның естеліктерін Б. Майлиннің шөбересі Дәмен Сейітжанова бөлісті
Кейінірек, 1957 жылы КСРО Жоғарғы Сотының 16 сәуірдегі ұйғарымымен Бейімбет Майлин ақталды, үкім алынып тасталды және қылмыс құрамының болмауына байланысты іс тоқтатылды. Содан бері жазушы ресми түрде халықтың жауы болуды тоқтатты және үлгі мен мақтанышқа айналды.
Өңірдің барлық тұрғындары әлі күнге дейін танымал жерлесіміздің есімін мәңгі есте қалдыруға тырысады. Өткен жылы азаматтардың бастамасымен Таран ауданы Бейімбет Майлин аудан болып өзгертілді. Сондай-ақ, Әйет ауылында мектеп, музей және жазушы атындағы көше бар. Айта кетейік, дәл осы біздегі Бейімбет Майлин атындағы тарихи-өлкетану музейінде кең ауқымды келушілердің назарына ұсынылған тұрақты экспозиция аясында жерлесіміздің өмірлік және шығармашылық жолының куәліктерімен толық танысуға болады. Мұны музейге барған кезде де (шектеулер алынып тасталғанда және Біз мекеме қабырғасында қонақтарды қабылдай алатын кезде) және онлайн форматта жасауға болады.
Соңында, біз белгілі жазушы және қоғам қайраткері, аудан тұрғындары Бейімбет Майлиннің ұрпақтарын осындай айтулы күнмен – атақты жерлесіміздің туғанына 126 жыл толуымен шын жүректен құттықтағымыз келеді. Біз сіздерге амандық пен гүлдену, денсаулық пен бейбітшілік тілейміз, ең бастысы – ата-бабаларымыздың ұлы мұрасын, соның ішінде Отанымыздың гүлденуіне шынайы сеніммен және патриотизмнің өзгермейтін терең сезімімен қалдырған Бейімбет Майлинді есте сақтау…
Leave a Reply